تعیین هویت اسب های ایرانی با استفاده از روش های نوین زیست فناوری
مجری: حمیدرضا سیدآبادی
معرفی فناوری/دانش فنی:
تخمین زده میشود در داخل کشور 100 هزار رأس اسب بومی وجود داشته باشد که باتوجه به ويژگيهاي منحصر به فرد نژادهاي اسب ايراني و مطرح شدن بحث صادرات آنها، موضوع شناسایي، حفظ و تكثير اين نژادها، بيش از گذشته اهميت پيدا كرده است. با توجه به دستورالعمل معاونت امور دام، صادر كنندههاي اسب قبل از صادرات بايد اقدام به ثبت اطلاعات ژنتيكي اسبان بنمايند كه از راهكارهاي عمده رسيدن به اين هدف استفاده از تكنيكهاي زيست فناوري ميباشد. موضوع مهم ديگر، تعيين اصالت و هويت اسبان ميباشد كه اين امر تاكنون در داخل كشور بر اساس معيارهاي فنوتيپي و خصوصيات ظاهري اسبان صورت مي‌گرفته است كه بهدليل عدم وجود تعريف مشخص از خصوصيات فنوتيپي هر نژاد از قابليت اعتماد زيادي برخوردار نمي‌باشد. لذا استفاده از نشانگرهاي مولكولي، امروزه وسيله مطمئن‌تري براي اين منظور ميباشد بخش تحقیقات بیوتکنولوژی موسسه تحقیقات علوم دامی مبادرت به تدوین مارکرهای مخصوص نژادهای ایرانی نموده است که می‌تواند در شناسایی اسبهای ایرانی با دقت بسیار زیاد کمک نماید.
شناسایی و تعیین هویت افراد از دیرباز بر اساس ظاهر فیزیکی و مشخصات فردی صورت می‌گرفته است ولی اکنون جای خود را به تعیین هویت بر اساس نشانگرهای مولکولی مبتنی بر DNA سپرده است. تعیین رابطه خویشاوندی کره تازه متولد شده نیز با روشهای قدیمی بسیار مشکل و لذا نشانگرهای مولکولی جایگزینی مناسب می‌باشند. این تکنیکها میتوانند هویت افراد را بر اساس اصول پذیرفته شده وراثتی والدین مشخص نمایند. يكي از مهمترين نشانگرهاي مولكولي، نشانگرهاي ريزماهواره ميباشد كه بهدليل مزایای بسیار به ابزار قوي جهت انجام مطالعات در سطح ژنوم تبديل شده است. موسسه تحقیقات علوم دامی کشور با داشتن دستگاه های جدید و با استفاده از تکنولوژی‌های نوین توانسته است تست انساب را در جمعیت اسبان بومی ایران با استفاده از 17جایگاه ریزماهوارهای نشاندار شدهی فلئوروسنتی و با دقت بالای 98 درصد انجام دهد. این تست جهت تایید والدین اسبها و درج آن در شناسنامه ضرورت دارد.
توجيه مالي و اقتصادي:
هويت كليه اسبان قبل از ثبت در كتاب انساب، بايد به تاييد آزمايشگاههاي معتبر بين‌المللي برسد كه هزينه انجام آن براي هر فرد در حدود 30 دلار ميباشد. با استفاده از تكنيك و روش معرفي شده در بخش بيوتكنولوژي موسسه تحقيقات علوم دامي كشور، امکان انجام تستهای انساب و انتساب با هزينهاي پایین تر براي هر فرد در داخل کشور فراهم شده است، تا از اين طريق ضمن افزایش سرعت پاسخگویی به متقاضیان، از خروج ارز و مواد ژنتيكي (DNA) از كشور نیز جلوگيري به عمل آيد. جهت انجام این تستها نیاز به دستگاه GENETIC ANALIZER 3130(هزینه تقریبی این دستگاه 500 میلیون تومان) میباشد. از آنجا که بر طبق قانون نظام جامع دامپروری کشور موسسه موظف به شناسایی آزمایشگاههای مجاز در داخل کشور جهت انجام آزمایشات ژنتیکی در دام میباشد این موسسه با شناسایی چندین آزمایشگاه مجاز همکاریهای خود را جهت برونسپاری آزمایشهای ژنتیکی شروع کرده لذا دانش فني روش انجام آزمايشات نيز آماده واگذاري است.
شناسایی تقلبات فراوردههای گوشتی با استفاده از روشهای زیست فناوری
مجری: حمیدرضا سیدآبادی
معرفی فناوری/دانش فنی:
در دهه اخیر روشهای نوین زیست فناوری امکان کنترل بهداشتی مواد غذایی و جلوگیری از تقلبات را فراهم نموده است.نمونه ای از دستاوردهای کاربردی این علم در کنترل و نظارت بر تولیدات غذایی، تشخیص تقلبات در فروش گوشت چه به صورت خام و چه در فراوردههای گوشتی میباشد. در بين نشانگرهای ژنتيكي، توالي يابي ژنوم ميتوكندري يكي از كاربردي ترين روشها براي تشخيص تقلبات قصابی میباشد. يكي از مشكلات اصلي صنايع غذايي امروزي اختلاط در فراوردههاي گوشتي است. بنابراين تعيين گونه دامهاي توليد كننده گوشت و فراوردههاي گوشتي به دلايل سلامتي (وجود آلرژی در برخی افراد)، بهداشت (بیماری جنون گاوی)، عقاید مذهبی و ارزش اقتصادي از اهميت خاصي برخوردار است. آزمون منشاء گونههاي گوشت در كارخانجاتي كه جهت تهيه مواد خوراكي دام و طيور از منابع پروتیين دامي استفاده ميكنند نيز حائز اهميت است. به عنوان مثال، آلوده شدن خوراك دام و طيور به گوشتهاي گاوي كه داراي بيماري جنون گاوي باشند ميتواند خسارتهاي جبران ناپذيري را به جوامع انساني تحميل كند. روشهاي مرسوم براي تعيين گونه از روي گوشت خام به دليل تخصصي بودن، پيچيدگي و هزينه زياد و نياز به تجهيزات گران قيمت کاربرد محدودي دارند. لذا استفاده از روشهای زیست فناوری که مبتنی بر استفاده از توالي ژنهای مستقر بر روی DNA میتوکندری میباشد، نتايج بهتر و دقيق‌تري به دست میدهد.
توجيه مالي و اقتصادي:
شناخت تقلب از سه نقطه نظر بهداشتی، به خاطر موادی که به مـواد غذایی اضافه میشود و برای سلامتی مضر و خطرناک است، از نظر اقتصادی، به دلیل آنکه پولی که جهت خرید پرداخت میشود بیش از ارزش ماده خریداری شده است و از نظر اجتماعي، به دلیل آنکه اعتماد مصرف کنندگان، نسبت به محصول از بین می‌رود و اساس اجتماع را بر تقلب و فساد پایه‌گذاری می‌کند، اهمیت زیادی دارد. در دهه اخیر روشهای نوین بیوتكنولوژ‍ی امكان كنترل سلامتی و جلوگیری از تقلبات تولیدكنندگان را فراهم نموده است. در حال حاضر تشخیص تقلبات فراوردههای گوشتی با استفاده از روشهای مرسوم و قدیمی با دقت پایین و هزینه بالا در حال انجام میباشد. با توجه به وجود دستگاه تعیین توالی ژنوم در آزمایشگاه مرجع موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، هم اکنون این امکان فراهم شده است که با شناسایی SNP های اختصاصی هر گونه، تعيين گونه دامهاي توليد كننده گوشت و فراورده هاي گوشتي با دقت و سرعت بالایی انجام شود.
