مجموعه آزمایشگاه های مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور یکی از با سابقه ترین آزمایشگاه های ایجاد شده در سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی میباشدکه فعالیت خود را از ابتدای شروع به کار مؤسسه در سال 1312 آغاز کرد و در ابتدا در زیرمجموعه بخش های علوم دامی به عنوان بازوی تحقیقاتی در خدمت پژوهشگران قرار گرفت. در بازنگری تشکیلات موسسه درسال 1376، بخش های تحقیقاتی به صورت موضوعی تشکیل شدند و هر یک از بخش ها، آزمایشگاه مرتبط با فعالیت خود را اداره میکرد. و در سال 1379 به منظور یکپارچه سازی آزمایشگاه ها و ارائه بهتر خدمات مدیریت امور آزمایشگاه ها ایجاد گردید. با گذشت زمان و پیشرفتهای تکنولوژی، این مجموعه نیز همگام با مراکز معتبر جهانی امکانات خود را به روز کرده و از تجهیزات با تکنولوژی بالا و روزآمد استفاده می کند و در حوزه تحقیقات دام و محصولات دامی مجموعه ای کامل و بی نظیر را در کنار هم با نام مدیریت امور آزمایشگاهها فراهم نموده است. مجموعه مدیریت امور آزمایشگاه ها دارای پنج آزمایشگاه اصلی و چندین آزمایشگاه زیر مجموعه با نام های زیر می باشد:

• آزمایشگاه تغذیه و فیزیولوژی دام و طیور (آزمایشگاه تغذیه شیمیایی خوراک، آزمایشگاه فیزیولوژی تغذیه، آزمایشگاه بیوشیمی)

• آزمایشگاه فرآوری تولیدات دامی (آزمایشگاه شیر و فرآورده های لبنی، آزمایشگاه گوشت، آزمایشگاه تخم مرغ، آزمایشگاه چرم، پوست، الیاف دامی، بررسی های فولیکولی)

• آزمایشگاه عسل و سایر فرآورده های زنبور عسل

• آزمایشگاه بیوتکنولوژی (آزمایشگاه ژنتیک مولکولی، آزمایشگاه سیتوژنتیک، آزمایشگاه میکروبیولوژی، آزمایشگاه ژنومیکس، آزمایشگاه تولید مثل و بانک ژن)

سابقه هشتاد سال فعالیت مستمر  مجموعه آزمایشگاه های مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور و نیز در اختیار داشتن دستگاه های روزآمد و کادر مجرب آن را به مجموعه ای توانا، کارا و پاسخگو جهت خدمت رسانی به پژوهشگران، محققین ستادی و استانی،مراکز علمی و دانشگاهی، بخش های خصوصی  و دولتی تبدیل کرده است.

آزمايشگاههاي تغذيه و فيزيولوژي دام و طيور

شرح وظایف آزمایشگاه:   

1 – تعيين تركيبات شيميايي خوراكهاي دام و طيور

2 – تعيين ميزان قابليت هضم مواد خوراكي دام و طيور به روش in vitro  و in vivo

3 – تعيين ميزان تجزيه پذيري خوراك دام (ماده خشك ؛ پروتئين خام و …) به روش in situ

4 – تعيين ميزان انرژي قابل متابوليسم خوراك دام براي نشخواركنندگان به روش تكنيك آزمايشگاهي توليد گاز ( in vitro Gas Production Technique )

5 – تعيين ميزان انرژي قابل متابوليسم خوراك براي طيور به روش Force Feeding

6 – انجام آزمايشات مختلف جهت تعيين پارامترهاي بيوشيميايي خون و ادرار

7 – انجام آزمايشات به منظور بررسي و تاييد فني ارزش غذايي مواد خوراكي ارسالي از سوي سازمان‌ها و مراكز دولتي و بخش خصوصي

خدمات قابل ارائه:

1- اندازه گيري ماده خشك

2- اندازه گيري پروتئين خام

3- اندازه گيري انرژي خام

4- اندازه گيري الياف خام

5- اندازه گيري چربي خام

6- اندازه گيري خاكستر

7- اندازه گيري عناصر معدني شامل :كلسيم ، فسفر، آهن، روي، مس، منگنز، منيزيم، پتاسيم ، سديم، كلر، سرب وگوگرد

8- اندازه گيري ديواره سلولي(NDF )

9- اندازه گيري ديواره سلولي بدون همي سلولز(ِADF )

10- اندازه گيري ليگنين (ADL )

11- اندازه گيري اوره

12- اندازه گيري نيتروژن فرار (  TVN)

13- اندازه گيري خاكستر نامحلول در اسيد (AIA)

14- اندازه گيري كل اسيد هاي چرب فرار (TVFA)

15- اندازه گيري نيتروژن آمونياكي (N- NH3 )

16- اندازه گيري pH

17- اندازه گيري قابليت هضم به روش حيوان زنده  (in vivo ) شامل قابليت هضم ماده خشك ، ماده آلي، پروتئين خام،  الياف خام ، چربي خام و انرژي خام و كل مواد مغذي قابل هضم ( TDN)

18- اندازه گيري قابليت هضم به روش آزمايشگاهي (in vitro )شامل قابليت هضم ماده خشك ، ماده آلي و ماده آلي در ماده خشك

19- تكنيك آزمايشگاهي توليد گاز ( in vitro Gas Production Technique )

20- اندازه گيري تجزيه پذيري ماده خشك ،  ماده آلي و  پروتئين خام

21- اندازه گيري انرژي قابل متابوليسم ( ME) در طيور

22- اندازه گيري كل تانن و كل تركيبات فنلي قابل استخراج

23- اندازه گيري كربوهيدراتهاي غير ساختماني (نشاسته و قندهاي محلول)

24- اندازه گيري سلولز و همي سلولز

25- اندازه گيري فيبر محلول، فيبر نامحلول و بتا گلوكان

26- اندازه گيري ويسكوزيته

27- اندازه گيري به روش CNCPS

28- اندازه گيري كروم به روش اسپكتروفتومتري جهت تعيين قابليت هضم به روش in vivo

آزمایشگاه فیزیولوژی تغذیه

1 – تعیین میزان قابلیت هضم مواد خوراکی دام و طیور به روش in vitro in vivo ,  و…

2 – تعیین میزان تجزیه پذیری خوراک دام (ماده خشک، پروتئین خام و …) به روش in situ

3 – تعیین میزان تخمیرپذیری و انرژی قابل متابولیسم خوراک دام (نشحوارکنندگان) به روش تکنیک آزمایشگاهی تولیدگاز (In vitro Gas Production Technique)

آزمایشگاه بیوشیمی

• استخراج چربي براي اندازه گيري اسيدهاي چرب با GC به روش سوكسله

• استخراج چربي براي اندازه گيري اسيدهاي چرب با GC به روش فولش

• اندازه گيري اسيدهاي چرب با GC شامل مشتق سازي و تزريق

• اندازه گيري اسيدهاي چرب فرار سيلو و شيرابه شكمبه با GC – شامل آماده سازي، عصاره گيري و تزريق

• تعیین پروفیل اسیدهای چرب در مواد خوراکی و فرآورده های دامی با استفاده از روش کروماتوگرافی گازی

• بررسی و به‌کارگیری مکمل های مواد معدنی الی و رنگدانه های گیاهی در تغذیه دام و طیور

آزمایشگاه ژنتیک مولکولی

شرح وظایف آزمایشگاه:  

1 – انجام تست های انساب و انتساب در دام های اهلی ایران

2 – تشخیص بیماری های ژنتیکی دامی با استفاده از تکنیک های ژنتیک مولکولی

3 – شناسایی مولکولی نژاد های بومی و ارائه برنامه حفاظتی برای جمعیت های دامی کشور

4 – مطالعه ژن های کاندیدای مرتبط با صفت تولیدی و تولید مثلی جمعیت های دامی کشور

5 – مطالعه بیان ژن ها به منظور بهینه سازی مصرف مواد مغذی در دام های کشور

6 – تعیین توالی قطعات ژنی در مطالعات ژنتیکی

خدمات قابل ارائه:

1- انجام آزمايشات كامل سيتوژنتيكي دام و طيور و زنبور عسل شامل : استخراج كروموزوم از خون و بافت ،كاريوتايپ، نواربندي كروموزومها (C و G باندينگ )

2- استخراج DNA از خون ، بافت ، شير و اسپرم موجودات مختلف

3- ژنوتايپينگ ماركرهاي RAPD ، ميكروساتلايت، RFLP و …

4- مطالعه بر روي پلي مورفيسم ژنهاي اقتصادي دام ، طيور و زنبور عسل

5- آزمون تست انساب

6- كشت و مطالعه بر روي باكتريها و پروبيوتيك ها

آزمایشگاه میکروب شناسی

شرح وظایف آزمایشگاه:   

شناسایی، جداسازی و خالص سازی وتولید آزمایشگاهی سوش های پروبیوتیک در تغذیه دام و طیور و صنایع غذایی

خدمات قابل ارائه:

• انجام آزمایشات میکروبی

• اندازه‌گیری توتال کانت

• اندازه‌گیری کلی فرم

• اندازه‌گیری ایشرشیا ­کلی

• اندازه‌گیری کپک، مخمر و…)

• تولید آزمایشگاهی آنزیم های میکروبی (باکتریایی و قارچی) جهت استفاده در تغذیه دام و طیور

آزمایشگاه الیاف دامی و پوست

شرح وظایف آزمایشگاه:   

1- تعیین خصوصیات کمی و کیفی (فیزیکی و شیمیایی) الیاف دامی(شامل شستشوی پشم و حلاجی الیاف دامی – اندازه گیری طول استاپل – قطر الیاف – طول (XH و XB) الیاف – درصد کرک و مو – چربی – راندمان – استحکام و تعیین مدولاسیون)

2- تعیین خصوصیات کمی و کیفی (فیزیکی و شیمیایی) پوست و چرم دام (شامل: اندازه گیری ضخامت پوست، گرین فوتاژ در پوست)

3- تعیین خصوصیات فولیکولی تولید کننده الیاف دامی

خدمات قابل ارائه:

الف) آزمایشات مطالعات الیاف

1. نمونه برداری از پوست دام(2 عدد)

2. تناسب فولیکولی (نسبت S/P)

3. فعالیت فولیکولی

4. تراکم فولیکولی

5. نمونه برداري از روي بدن دام

6. اندازه گيري طول دسته الياف روي بدن دام

7. اندازه گيري طول دسته الياف در آزمايشگاه

8. اندازه گيري طول الياف با خط كش (100 تار)

9. شناسايي الياف (حقيقي، كمپ، مدولايي و …)

10. شناسايي الياف (كرك و مو)

11. اندازه گيري چربي (به روش Soxtec)

12. اندازه گيري بازده (راندمان)

13. اندازه گيري مواد گياهي (با روش سود سوزآور)

14. اندازه گيري مواد گياهي (با روش دستي)

15. اندازه گيري مدولاسيون (با ميكروسكوپ)

16. اندازه گيري قطر (با ميكروسكوپ)

17. اندازه گيري قطر و مدولاسيون

18. اندازه گيري طول (آلميتر)

19. اندازه گيري استحكام و كشش پذيري(10 تار از هر نمونه)

ب) آزمایشات مطالعات چرم و پوست

1. نمونه برداري پوست و چرم

2. اندازه گيري چربي پوست

3. اندازه گيري ماده خشك چرم

4. اندازه گيري ازت (به روش كلدال)

5. اندازه گيري pH پوست و چرم

6. اندازه گيري دانسيته

7. اندازه گيري مساحت پوست و چرم

8. تعيين ابعاد پوست و چرم (طول و عرض)

9. تعيين ضخامت (با كوليس ورنيه)

10. تعيين ضخامت (به روش دستي )

11. تعيين خاكستر سولفاته / خاكستر نامحلول در آب

12. اندازه گيري خاكستر كل

13. اندازه گيري استحكام و ازدياد طول

14. اندازه گيري طول الياف با خط كش (100 تار) و تعيين ظريب تغيير طول

15. تعيين در صد مو در الياف كرك( موكشي شده – شسته شده )

16. اندازه گيري قطر الياف ( ميكروسكوپ )و تعيين ظريب تغييرات

17. اندازه گيري ازت آزاد پوست (به روش كلدال)

18. در صد مواد قابل حل در آب (پوست)

19. اندازه گيري استحكام و ازدياد طول(پوست و چرم )

20. اندازه گيري استحكام (پوست و چرم )

21. اندازه گيري ازدياد طول

22. اندازه گيري بارپارگي يك زبانه اي

23. اندازه گيري بارپارگي دو زبانه اي

24. ريخت شناسي بافت روده و غيره
    

آزمایشگاه شیر و فرآورده لبنی

شرح وظایف آزمایشگاه:   

1- انجام آزمایشات فیزیکوشیمیایی شیر و فرآورده های آن (اندازه گیری ازت کل، ازت محلول، ازت غیر پروتئینی، چربی، نمک، خاکستر و …)

2- تولید آزمایشگاهی انواع فرآورده های لبنی در سطح پایلوت

خدمات قابل ارائه:

1- اندازه گيري اسيديته در شير و فرآورده هاي لبني

2- اندازه گيري pH در شير و فرآورده هاي لبني

3- اندازه گيري ماده خشك در شير و فرآورده هاي لبني

4- اندازه گيري پروتئين در شير و فرآورده هاي لبني

5- اندازه گيري NPN در شير و فرآورده هاي لبني

6- اندازه گيري ازت آزاد در شير و فرآورده هاي لبني

7- اندازه گيري ازت محلول در شير و فرآورده هاي لبني

8- اندازه گيري چربي در شير و فرآورده هاي لبني

9- اندازه گيري خاكستر در شير و فرآورده هاي لبني

10- اندازه گيري نمك در شير و فرآورده هاي لبني

11- اندازه گيري مواد معدني شامل :كلسيم، فسفر، منيزيم و پتاسيم در شير و فرآورده هاي لبني

12- اندازه گيري درصدهاي چربي، پروتئين، لاكتوز، ماده خشك و SNF در شير و فرآورده هاي لبني با استفاده از دستگاه  ميلكواسكن

آزمایشگاه گوشت

شرح وظایف آزمایشگاه:

1- تعیین میزان ترکیبات شیمیایی گوشت و فرآورده های آن

2- تعیین صفات کیفی و تکنولوژیکی گوشت (رنگ و تعیین WHC در گوشت و فرآورده های گوشتی، ماندگاری (TBA) و …)

خدمات قابل ارائه:

1- اندازه گيري pH در گوشت و فراورده هاي گوشتي دام و طيور

2- اندازه گيري ماده خشك در گوشت و فراورده هاي گوشتي دام و طيور

3- اندازه گيري پروتئين در گوشت و فراورده هاي گوشتي دام و طيور

4- اندازه گيري ازت غير پروتئيني در گوشت و فراورده هاي گوشتي دام و طيور

5- اندازه گيري چربي در گوشت و فراورده هاي گوشتي دام و طيور

6- اندازه گيري خاكستر در گوشت و فراورده هاي گوشتي دام و طيور

7- اندازه گيري مواد معدني شامل : كلسيم، فسفر، منيزيم، پتاسيم و سديم در گوشت و فراورده هاي گوشتي دام و طيور

8- اندازه گيري افت وزن پس از پخت در گوشت و فراورده هاي گوشتي دام و طيور

9- اندازه گيري WHC در گوشت و فراورده هاي گوشتي دام و طيور

10- اندازه گيري TVN در گوشت و فراورده هاي گوشتي دام و طيور

آزمایشگاه تخم مرغ

شرح وظایف آزمایشگاه:

1- تعیین خصوصیات کیفی و ظاهری تخم مرغ (شامل : وزن، ارتفاع، سفیده، واحد هاو، وزن پوسته، رنگ زرده ، ضخامت پوسته، استحکام پوسته، وزن مخصوص و …)

خدمات قابل ارائه:

1- اندازه گيري وزن تخم مرغ

2- اندازه گيري ارتفاع سفيده تخم مرغ

3- اندازه گيري واحد هاو تخم مرغ

4- اندازه گيري وزن پوسته تخم مرغ

5- تعيين نمره رنگ زرده تخم مرغ

6- اندازه گيري ضخامت پوسته تخم مرغ

7- اندازه گيري استحكام تخم مرغ

8- اندازه گيري وزن مخصوص تخم مرغ

9- اندازه گيري كلسترول تخم مرغ

آزمایشگاه عسل

شرح وظایف آزمایشگاه:   

• انجام آزمایشات شیمیایی کنترل کیفی عسل

• بررسی خصوصیات ظاهری عسل

خدمات قابل ارائه:

1. اندازه‌گیری رطوبت

2. اندازه‌گیری هیدروکسی متیل فورفورال(HMF)

3. اندازه‌گیری اسیدیته

4. اندازه‌گیری pH

5. اندازه‌گیری ساکارز

6. اندازه‌گیری نسبت گلوکز به فروکتوز

7. اندازه‌گیری قندهای احیا کننده

8. اندازه‌گیری خاکستر

9. اندازه‌گیری دیاستاز

10. اندازه‌گیری گلوکز تجارتی

11. خصوصیات ظاهری عسل (شامل : بو، طعم، رنگ، كف، تميزي)